Gelijkwaardigheid; cliënt en begeleider

Hoe zit het eigenlijk met de gelijkwaardigheid in de relatie cliënt – begeleider?
Twee ervaringsdeskundigen en een begeleider gingen in gesprek.

David: “We zijn allemaal mensen en dus gelijk.
Er komt wel van alles bij wat het ingewikkeld maakt. Joke heeft een diploma, ik heb autisme…”
Joke: “Dat is misschien zo, maar ik bén niet mijn diploma. Ik heb wel kwaliteiten, net zoals jullie.” Yvonne: “Precies! Ik heb dan toevallig een lichte verstandelijke beperking, ik heb wel vanaf mijn 13e voor mijn moeder moeten zorgen die ook een beperking heeft. Het was pittig maar het is me gelukt. Ik ben niet beter of minder dan jij. Behandel mij net zoals je zelf behandeld wil worden. Dat vind ik echt belangrijk.”
David: “Tja… uiteindelijk moet je met z’n allen door één deur kunnen. Daar begint volgens mij die gelijkwaardigheid tussen cliënten en begeleiders.”

Hoe gaat het in de praktijk?
Joke: “Ik vind dat niet zo moeilijk. In mijn werk sta ik niet boven maar naast de mensen die mijn aandacht, ondersteuning en zorg krijgen. Daardoor is het veel meer iets wat je samen doet.”
David: “Toch is dat ook ingewikkeld.

In mijn werk sta ik niet boven maar naast de mensen die mijn aandacht, ondersteuning en zorg krijgen.

Je kan wel heel dicht bij iemand zijn,
maar je begeleider is niet je vriend.

Je deelt niet alles.
Geen sociale media en privé-nummers bijvoorbeeld.”
Yvonne: “Ja en dan ben je al snel weer de cliënt. Wat vind ik dat een rotwoord! Toen mijn vader overleed, kwam de begrafenisondernemer op de voorziening. Ik werd aan haar voorgesteld als de cliënt. Haar reactie was best verrassend. ‘Wat nou cliënt’, zei ze, ‘volgens mij ben jij iemand die een dierbare verloren heeft, iemand die verdriet heeft.’”
Wat kan er beter?
Joke: “Ik heb veel nagedacht over de relatie tussen cliënt en begeleider. Vroeger zei je veel meer wat de cliënt moest doen om een goed leven te hebben. Overigens met alle beste bedoelingen. Tegenwoordig ben je veel meer in overleg. Een goede relatie is daarbij het belangrijkst. Samen krijg je veel meer voor elkaar. Er moet wederzijds vertrouwen zijn dat je het beste met elkaar voor hebt.”
Yvonne: “Inderdaad en dan moet je ook kunnen accepteren dat het soms niet goed gaat. Dat het niet klikt tussen jou en je persoonlijk begeleider. Ik had ooit iemand die nooit op tijd kwam. Ze leek niet te zien dat ik altijd op haar zat te wachten.”
David: “En dat ze de rapportage niet gelezen hadden waardoor ik mijn verhaal niet kwijt kon. Dat soort dingen creëert afstand.”
Yvonne: “Je wil juist dat je begeleider je ziet staan.
Dat is gelijkwaardigheid.”
Joke: “Soms moet je er wel je best voor doen.
Ik heb drie kinderen en dat waren heus niet altijd lieverdjes. Ik was zo nu en dan echt boos op ze, maar door hen heb ik geleerd dat onze liefde hoe dan ook onvoorwaardelijk is. Dat neem ik mee naar mijn werk. Ook als dat werk moeilijk is.”

Kan gelijkwaardigheid tussen begeleider en cliënt wederzijds zijn?

David: “Ik denk dat het van beide kanten een inspanning vergt om elkaar goed te leren kennen. Als cliënt moet je leren begrijpen dat niet elke begeleider hetzelfde is. Allemaal hebben ze sterke en zwakke kanten. Als begeleider moet je leren dat die van invloed zijn op je werk. Daarom zou het, denk ik, goed zijn als we niet zo vasthouden aan de positie van de persoonlijk begeleider. Stel, ik heb een vrouwelijke pb’er. Als man wil ik mannendingen liever met een man bespreken terwijl ik voor de rest prima bij haar terecht kan. Moet kunnen toch? Alle begeleiders moeten natuurlijk wel weten wat voor persoonlijkheid ik ben. Want die geeft kleur aan mijn begeleiding.”
Yvonne: “Dat is het. Ik las laatst in mijn rapportage: Yvonne is allergisch voor betutteling. Haha, helemaal raak!”
Joke: “Aha, jullie lezen al mee in het ECD.
Dat is pas gelijkwaardig.”
David: “Hmm… het zorgt ook voor pijnlijke momenten. Ik las dat mijn relatie met mijn toenmalige vriend als instabiel werd beschreven. Maar er stond zoveel niet over die relatie geschreven dat mensen er echt geen goed beeld van konden krijgen. Het gaat wel om mijn leven, dat ik leef.”
Joke: “Ai, je wordt meteen met je neus op het feit gedrukt dat het mensenwerk is. Tegelijkertijd is dat ook de reden dat ik dit beroep heb. Bij mensenwerk kunnen er dingen mis gaan, maar mijn oprechte interesse in de ander, die is leidend en moet zichtbaar aanwezig zijn ”
Yvonne: “Zo is het ook voor mij als… ‘bewoner’. Laatst werd er een begeleider ernstig ziek. Een prachtig mens.
Ik mis haar echt!”