Samen op ontdekkingsreis

Ons Tweede Thuis wil zichzelf de komende jaren opnieuw gaan uitvinden. Door de zorg voor cliënten anders in te richten. Door beter samen te werken. En ook door de organisatie anders aan te gaan sturen. Voor dat nieuwe besturingsmodel en het leiderschap dat daarbij past is nog geen definitief ontwerp voorhanden. Daarom kreeg Relinde de Koeijer, adjunct-directeur van Erasmus Centrum voor Zorgbestuur, van de Raad van Bestuur de vraag: wil je met ons meedenken? Wij op onze beurt vroegen Relinde: hoe heb je dat aangepakt, en wat heeft dat opgeleverd?

Eerst maar eens even: hoe kwam Ons Tweede Thuis bij jou uit?

“Erasmus Centrum voor Zorgbestuur richt zich al twintig jaar op leiderschap en besturen in de zorg. We hebben dus veel expertise op dit gebied, gebaseerd op een combinatie van wetenschap en praktijk. Ik heb zelf ook ruim 15 jaar in de zorg gewerkt, voordat ik overstapte naar Centrum voor Zorgbestuur. Daar werken we samen met zorgorganisaties aan hun vraagstukken, via onderwijs, ontmoeting en onderzoek. Omdat ik gepromoveerd ben op verandering en vernieuwing binnen zorgorganisaties, was de vraag van Ons Tweede Thuis helemaal in mijn straatje. Zo’n verzoek krijgen we niet iedere dag.”

Wat was er dan zo bijzonder aan de vraag van Ons Tweede Thuis?

“Ons Tweede Thuis bedenkt gelijktijdig én een nieuwe strategie, én denkt na over wat dit betekent voor het leiderschap in de organisatie. Dus niet alleen nadenken over wat je wil zijn in de toekomst, maar ook over de vraag: wat voor soort mensen hebben we nodig om dat voor elkaar te krijgen? Wat voor kwaliteiten moeten die mensen hebben, en wat moeten we daarvoor aanbieden? Dat ik daar al in zo’n vroeg stadium over mocht meedenken, vind ik heel mooi.”

En hoe heb je dat precies aangepakt?

“Door echt op onderzoek uit te gaan, samen met de formele en informele leiders in de organisatie – de locatiemanagers, de regiomanagers, de behandelaren, coördinatoren, noem ze maar op. Ik heb ze letterlijk gevraagd: hoe ziet het leiderschap er nu uit? En hoe zou, gelet op bijvoorbeeld de overgang die jullie willen maken naar zorgzame gemeenschappen, het leiderschap er straks moeten uitzien? En wat hebben jullie dan nodig, in termen van nieuw gedrag en nieuwe vaardigheden? Maar ook: waar ben je goed in, en wat moeten we echt proberen te behouden voor Ons Tweede Thuis? Uiteindelijk heeft dat geleid tot een nieuwe leiderschapsvisie die aansluit bij de nieuwe strategie. Geen papieren oefening, maar een zoektocht die we echt samen met elkaar zijn aangegaan.”

Dat klinkt mooi, maar toch ook nog een beetje abstract. Kun je een concreet voorbeeld geven van hoe dat er in de praktijk gaat uitzien?

“Ja en nee. Nee, omdat Ons Tweede Thuis zelf ook nog niet precies weet hoe die nieuwe strategie precies vorm moet krijgen. Dat is iets wat we allemaal samen moeten gaan uitvinden, stap voor stap. Maar er zijn zeker ingesleten patronen die misschien vroeger prima gewerkt hebben, maar die voor de nieuwe strategie niet meer ondersteunend zijn. Bijvoorbeeld het denken op locatieniveau, en de vrijheid die daarbij hoort om het helemaal op jouw manier te regelen. Als je als organisatie zo’n grote opgave hebt als nu, dan vraagt dat om gedeeld leiderschap. Wat inhoudt dat het ontwikkelen van collectief gedrag en collectieve vaardigheden belangrijk is. En daar gaan we Ons Tweede Thuis overigens ook bij ondersteunen.”

Hoe ziet die ondersteuning eruit?

“We hebben speciaal voor Ons Tweede Thuis een ontwikkelingsprogramma op maat gemaakt. Dit is geen ‘wasstraat’ waar iedereen doorheen moet, en dat je er dan uitkomt als een zogenaamd betere leider. In het programma onderzoeken we met elkaar wat nodig is, het is veel meer gericht is op het creëren van een bepaalde manier van werken. We dagen deelnemers uit om anders te kijken – naar hun eigen ideeën en opvattingen, naar hun eigen manier van werken, naar samenwerking met anderen in de organisatie en ook naar de organisatie als geheel. Niemand krijgt te horen ‘hoe het moet’ – want niemand weet precies hoe het moet. Maar daar komen we wel alleen maar achter als we met elkaar de goede gesprekken voeren en dingen durven uit te proberen. Ook als je niet vooraf weet hoe dat uit zal pakken. Ons Tweede Thuis durft dat aan en dat vind ik heel dapper. Dat je je niet verschuilt achter een nieuwe papieren werkelijkheid, maar samen op ontdekkingsreis gaat.”